Veel ouders moeten een enorme drempel over om gedachten van hun kind over de dood open en bloot te bevragen. Alleen al omdat het te verdrietig is om serieus bij stil te staan. Dat betekent immers ook dat je de gedachte toelaat dat je je kind mogelijk zou kunnen verliezen. Dat was niet het idee toen je aan kinderen begon… Een veel voorkomend misverstand is de angst dat praten over suïcidale gedachten iets aanwakkert dat mogelijk (nog) sluimert. Sommigen hopen dat zulke gedachten verdwijnen als je het er niet over hebt. Dat is natuurlijk een illusie. Je kunt je kop in het zand steken, maar daarmee is het probleem niet weg. Dat wetende maakt het niet per se gemakkelijker. Want wat moet je als je hoort dat je kind inderdaad denkt aan het beëindigen van het leven? Te ver vooruitdenken aan wat daarbij komt kijken kan verlammend werken bij het openen van een eerlijk gesprek.
Lijntje
Als je een stap terug doet – en daarbij ook de drang om te beschermen, controleren of redden durft te parkeren – dan ligt de sleutel bij verbinding. Hoe hou je een lijntje? Of hoe herstel je dat lijntje met je kind? Dat begint bij oprechte bekommernis om de ander. Wat moet jij je ellendig voelen dat je niet meer wil leven. Mag ik er voor je zijn? Dat klinkt sommigen soft of zweverig in de oren, maar in de basis gaat het hierover: we horen bij elkaar, we hebben het beste met elkaar voor, we voelen ons veilig bij elkaar. Dat hoeft overigens niet met eindeloos praten. Dat zit ook in kopjes thee brengen, lievelingseten maken, troep opruimen, praktische zaken regelen. Je verbonden voelen is een serieuze beschermende factor tegen het hebben van suïcidale gedachten. Het is ook de basis van bijvoorbeeld de oudertrainingen In verbinding zijn bij suïcidale gedachten en ‘Verbindend Gezag’ bij suïcidaliteit.
Shit out – Love in
Het ingewikkelde eraan is dat je dat allemaal wel met je hoofd kunt bedenken maar als bij jezelf vanbinnen de angst giert zal via je nonverbale communicatie toch een andere boodschap overkomen. Doe je niet stoerder voor dan je bent. Heb het erover. Dan kan het weer gaan stromen. Verbinden is tweerichtingverkeer. Natuurlijk is het de omgekeerde wereld als je kind jou moet gaan zitten troosten, dat is niet de bedoeling. Maar je mag wel laten merken dat het raakt. Als het te hoog zit om dat goed te doseren is het handig als je eerst je eigen ‘shit’ kwijt kunt. Bijvoorbeeld bij je partner, vrienden, familie, een professional of desnoods je dagboek. ‘Shit out – love in’ zou je kunnen zeggen. Waarbij je ernaar streeft om zo zuiver mogelijk aan te sluiten bij de ander en je eigen pijn en zorgen ondergeschikt maakt om er zo goed mogelijk voor de ander te kunnen zijn. Dat is pittig hard werken. Daarom is zelfzorg en liefst ook ouderbegeleiding niks overbodigs. Beloof je kind niet dat je het geheim zult houden. Dat is veel te eenzaam en te zwaar en bovendien een te grote verantwoordelijkheid om in je eentje te dragen. Leg uit dat je om overeind te blijven anderen nodig hebt die je kunnen steunen en dat je daarbij zorgvuldig zult omgaan met wat je in vertrouwen is verteld.
Vragen
Vragen stellen en daarna dóórvragen dus. Door te praten kun je (mogelijk) positief verschil maken. Het helpt je kind om gedachten te ordenen en het isolement te doorbreken. Uit onderzoek weten we dat het ook ontnuchterend werkt, dat mensen op die manier soms uit hun gedachtenfuik komen. Bevraag de suïcidale gedachten en -plannen zo concreet mogelijk. Vraag hoe lang, hoe vaak en hoe sterk de gedachten aanwezig zijn, hoe concreet de plannen zijn (plaats, methode, tijdstip), wat men wil bereiken met de zelfdoding en wat iemand nog tegenhoudt. De training VraagMaar van 113 is een fijne manier om je een beetje voor te bereiden. Er is ook een app van. Voorbeeld-vragen zijn:
- Hoe vaak denk je aan zelfdoding?
- Op welke momenten denk je hieraan en hoe voel je je dan?
- Hoe zou je het willen aanpakken?
- Heb je al dingen uitgezocht? Ben je al gaan kijken op de plek waar je het zou willen doen?
- Heb je het al een keer geprobeerd? Waarom lukte het niet?
- Hoe voelen de mensen zich die je achterlaat? Denk je daar weleensaan?
- Zouden er ook andere oplossingen kunnen zijn?
- Fantaseer je hier weleens over?
Wat werkt:
- Rustig en open praten over zelfdoding en over het verlangen om te sterven
- Luisteren en proberen te begrijpen wat de persoon beleeft
- Erkenning geven voor de gevoelens die de persoon op dat moment ervaart
- De omgeving oproepen om een vangnet rond de persoon op te bouwen en hen daarin de nodige ondersteuning bieden
- Motieven bevragen en alternatieven bespreken
- Zorgbehoeftes bespreken, uitleg geven over welke hulp mogelijk is en aanmoedigen om contact te zoeken met professionele hulp
- De persoon laten ventileren: ruimte laten om gevoelens van hopeloosheid, kwaadheid, verdriet, onmacht,… te uiten
Wat niet werkt:
- Veroordelen van de gedachten, de gevoelens en het gedrag van de persoon
- Meteen positieve zaken aangeven
- Onmiddellijk oplossingen aandragen, of geluksrecepten geven
- Een preek houden
- Valse hoop geven, of beloftes doen die je niet kan nakomen
- De persoon wijzen op de plicht om verder te leven voor de omgeving (partner, kinderen, ouders,…) of de persoon erop wijzen wie die achterlaat
- De zaken die de persoon aangeeft, minimaliseren
- De persoon uitdagen in zijn suïcidale gedachten en/of gedrag
- In discussie gaan over suïcide, het recht om te leven of te sterven,…
Bron: zelfmoord1813.be